Bank bluesowych zagrywek

Czas wakacji sprzyja nieraz muzycznym wojażom. Czy to z plecakiem i gitarą pod ręką, czy też podczas trasy koncertowej lub warsztatów muzycznych - oprócz odpoczynku, dobrej zabawy i nawiązywania nowych znajomości - nabywamy również wiele umiejętności, które nie praktykowane później, szybko przemijają. Zupełnie jak wakacje...

Nie pozwólmy jednak, by wraz z końcem naszych wakacyjnych podróży zapomnieć np. o tych kilkunastu spontanicznie zagranych gitarowych riffach. W tym miesiącu naszym celem jest prezentacja kilku wymyślonych parę lat temu i spisanych przeze mnie zagrywek. Zrozumienie kolejnych etapów ich budowania w formie krótkiej, muzycznej wypowiedzi, to według mnie duży krok do przodu w dziedzinie rozwijania posiadanych już umiejętności. 

Jedną z takich umiejętności może być niewątpliwie zagranie dźwięk po dźwięku skali bluesowej, którą już poznaliśmy ("Gitarzysta" 7/2008). Spójrz na rysunek (s. 118). Przedstawia cztery diagramy (A, B, C, D), a każdy z nich - rozmieszczone na gryfie dźwięki skali bluesowej. Zwróć uwagę na diagram A. Jeśli przyjrzysz się uważnie, zauważysz dobrze Ci znane figury skali pentatonicznej. Zagraj skalę bluesową, rozpoczynając od dźwięku b/h na VII progu struny basowej e6. Przenieś wzrokiem szkic przed chwilą zagranej skali z gryfu Twojej gitary na diagram A (progi VII-X). Zgadza się? To dobrze. Przejdźmy teraz do przykładów.

PRZYKŁAD 1 ilustruje, jak można skonstruować prostą zagrywkę. Spójrz na oznaczone na niebiesko dźwięki skali bluesowej (diagram B). Wybrałam je losowo. Jak? Postanowiłam zbadać obszar od V do XII progu włącznie, biorąc pod uwagę wyłącznie struny wiolinowe g3, b2 oraz e1. Kiedy już wzrokowo zapamiętałam uzyskane w ten sposób rozmieszczenie dźwięków na gryfie, podjęłam próbę osłuchania się z nimi na kilka sposobów, a mianowicie:

a) wszerz gryfu - czyli zaczynając od wszystkich dźwięków na V progu (od struny g3 do e1) przez kolejne progi, w ten sam sposób aż do XII;

b) wzdłuż gryfu - czyli grając najpierw na strunie g3 (od V do XII progu) dźwięki zilustrowanej skali bluesowej, potem kolejno na następnych strunach w ten sam sposób;

c) grając dźwięki skali bluesowej na wybranych dwóch strunach. Samodzielne tworzenie ćwiczeń na opanowanie wybranej skali nie jest częstym zjawiskiem, a szkoda. Każda bowiem próba komponowania, nawet ćwiczenia, kształtuje już Twoje ucho, oko i stanowi fundament drzemiącego jeszcze stylu Twojej gry.

Przykład 1 to podsumowanie pierwszego etapu poznawania skali bluesowej. W pewnym momencie ćwiczenie staje się nużące i chcemy coś zagrać, prawda? W ten sposób powstała zagrywka zilustrowana w tym przykładzie. Gdyby ją przeanalizować, to widać jak na dłoni, że to efekt wcześniejszych ćwiczeń. Na początku poruszam się w obszarze progów V-VII wzdłuż gryfu kolejno na strunach e1, b2 oraz g3. Natomiast w dalszej części przykładu przenoszę swoje zainteresowanie na kolejne progi (VII-XII), grając wzdłuż gryfu dźwięki skali bluesowej kolejno na strunach g3, b2 oraz e1. Zagrywkę kończę dwudźwiękiem na strunach g3 oraz e1.

PRZYKŁAD 2 to inny sposób na zagranie zilustrowanej w przykładzie 1 zagrywki. Jeśli już coś udało Ci się stworzyć, popracuj nad tym lub potraktuj to jako bazę dla ćwiczenia innych zagadnień. W tym przypadku są to oktawy. Jeśli znasz jakąś nieskomplikowaną frazę muzyczną, spróbuj ją zagrać za pomocą oktaw. Co to jest oktawa? Zapraszam do archiwalnych warsztatów na naszej stronie internetowej. Wszystkie dźwięki składowe omawianego przykładu ilustruje diagram B.

PRZYKŁAD 3 to kolejny sposób na uzyskanie innego brzmienia przed chwilą omawianej zagrywki. Całość zagrałam dwudźwiękami. Jak? Losowo dobierając do górnego głosu (zagrywki z przykładu 1) jeszcze jeden, niższy dźwięk. Jaki dźwięk? Postanowiłam, że wybiorę dźwięki, które utworzą z górnym głosem pary dźwięków na strunach g3-e1, d4-b2 oraz a5-g3.

Zauważ, że przypadkowo dobierane dwa dźwięki ze skali nie zawsze zabrzmią dobrze jako dwudźwięk. Dlatego też bardzo istotnym elementem takiego podejścia jest słuchanie samego siebie i ocena, czy efekt brzmieniowy w całości nam odpowiada, czy też nie. Pierwsze pary dźwięków tego przykładu wyróżniłam na gryfie diagramu C, łącząc je za pomocą linii.

PRZYKŁAD 4 to z kolei wynik odnajdywania na gryfie figur przypominających nieco trójkąt, a czasem prostokąt. Zauważysz je, łącząc wzrokiem na gryfie: pierwsze cztery dźwięki przykładu, dwa ostatnie dźwięki pierwszego taktu z pierwszym dźwiękiem taktu drugiego, trzy ostatnie dźwięki taktu drugiego.

Nieco inny sposób malowania na gryfie wybranych dźwięków przedstawiam w PRZYKŁADZIE 5. W pierwszym takcie zastosowałam dwudźwięki znajdujące się na sąsiadujących ze sobą strunach. Wzbogaciłam je o element artykulacyjny: hammer-on. Takt drugi to charakterystyczna dla stylu gry Robbena Forda zagrywka, oparta na skali bluesowej w obrębie jednej oktawy.

W dalszej części podjęłam próbę zagrania czterech przypadkowych dźwięków z zakresu omawianej skali, z których każdy będzie na innej, kolejnej strunie. Zadanie to urozmaiciłam poprzez poszukiwania dźwięków skali bluesowej wyłącznie na strunach a5, d4, g3 oraz b2/h2, na progach w kierunku główki gitary. Drugi takt kończy powrót do wyższej pozycji przez glissando z 6 do 12 progu. Cały przykład rozwiązuje natomiast akord D7 zagrany w pozycji 10. Zwróć uwagę na metrum 6/8. W każdym takcie liczymy do "6", a każda miara taktu to ósemka.

Nie inaczej jest w następnym ćwiczeniu (PRZYKŁAD 6). To niepełne dwa takty, które brzmieniowo mogą stanowić zakończenie jakiejś muzycznej wypowiedzi. Jak powstała ta krótka zagrywka? Spójrz na diagram A i spróbuj odnaleźć dźwięki skali bluesowej w obrębie progów IV-VII oraz środkowych strun. Przykład ten ilustruje proste i efektowne przejście z pozycji IV do VII z wykorzystaniem dźwięków skali bluesowej, które przedstawia diagram A.

Wszystkie omówione powyżej zagrywki są zbudowane na skali bluesowej, nagrane w wolnym tempie i dołączone do warsztatu w formie plików audio. Każdy przykład, niezależnie od określonego metrum, rozpoczyna czterokrotne nabicie.

Jak efektywnie wykorzystywać opanowaną do perfekcji skalę w praktyce? Przeanalizuj ją w każdej pozycji. Twórz i buduj w oparciu o nią swoje własne ćwiczenia oraz melodie. Wiesz już, jak to zrobić. Pamiętaj jednak, aby Twoje wypowiedzi muzyczne nie były ulotne. W tym celu najciekawsze rezultaty komponowania własnych melodii zapisz w dowolnej, dostępnej dla Ciebie formie.

W ten sposób stworzysz bank zagrywek, a klucz do niego będzie zawsze przy Tobie i w każdej chwili będziesz mógł z niego skorzystać. Natomiast kluczem do zbudowania innej niż w powyższych przykładach zagrywki bluesowej może być diagram D. Proszę z niego skorzystać, a efekty dołączyć do banku przytoczonego w tytule warsztatu.