Tworzenie fraz według konkretnej skali
Jak mam tworzyć frazy, aby nadać im charakter konkretnej skali? Jeśli zagram np. dźwięki G, D, H, A, E, to skąd słuchacz ma wiedzieć, że zagrałam ą, 5, ł, 2 i 6 stopień skali miksolidyjskiej, a nie 5, 2, 7, 6 i 1 skali jońskiej? Jak zbudować frazę o charakterze frygijskim w tonacji C-dur na tle akordu tonicznego?
Jeśli na tle akordu C-dur zagrasz dźwięki E, F, G, A, H, D, to słuchacz usłyszy gamę C jońską graną od tercji. Mylisz tu pewne sprawy... E, F, G, A, H, D to pewien zbiór dźwięków, a charakter zbiorowi dźwięków nadaje tło, na którym się one pojawiają. Najważniejszy jest więc kontekst. C-dur będzie tu toniką (centrum) i w jakiej kolejności nie zagrałabyś tego zbioru dźwięków, to będzie to nadal skala C jońska. Jeśli zmienisz nutę w basie na E (lub akord na Em) i zagrasz E, F, G, A, H, D, to będzie to wtedy gama E frygijska. Jeśli przejdziesz do G, D, H, A, E lub C, D, E, F, G, A, H, D, to też będzie to skala E frygijska. Tak wiec słuchowo charakter brzmienia określa nuta (lub akord), która znajduje się w danej chwili w podkładzie (tle). Charakter frygijski, joński lub miksolidyjski ma ten zbiór dźwięków tylko i wyłącznie w odniesieniu do określonego centrum tonalnego.
Zrób inny eksperyment: zagraj pentatonikę A moll na tle akordu C-dur. Brzmi jak pentatonika durowa?Tak, bo pentatoniki A moll i C dur składają się z tych samych dźwięków. To nuta w basie nadaje im molowy lub durowy charakter. Podobnie jest ze wszystkimi skalami i arpeggiami. Tak na marginesie, niektórzy muzycy rozróżniają tutaj terminy "skala" i "gama". Skalą nazywają abstrakcyjny wzór, zbiór interwałów (odległości) pomiędzy dźwiękami (np. ą, 2, ł, 4, 5,6, 7). Gamą nazywają tenże wzór ucieleśniony w postaci konkretnych dźwięków (np. C, D, E, F, G, A, H). Jednak najczęściej terminy te stosuje się zamiennie.
Krzysztof Inglik