Alikwoty, harmoniczne, flażolety
Czym różnią się alikwoty od harmonicznych i od flażoletów? Czy można te terminy stosować zamiennie? Jak je wykonać na gitarze?
W zasadzie wszystkie te terminy dotyczą tego samego zjawiska i często używane są zamiennie. Ja skłaniałbym się ku temu, aby pierwszymi dwoma nazywać zjawisko akustyczne, natomiast trzecim technikę wykonawczą. Alikwoty (łac. aliquot - kilka) są to składowe dźwięku, których częstotliwości są całkowitymi (2,3,4,...) wielokrotnościami częstotliwości podstawowej. Przykładowo, kilka pierwszych tonów harmonicznych od pierwszej składowej - dźwięku C (32Hz):
II składowa - C (64Hz);
III składowa - G (96Hz);
IV składowa - c (128Hz);
V składowa - e (160Hz);
VI składowa - g (192Hz), i tak dalej...
Następne składowe (wyróżnia się ich 16) odpowiadają kolejnym wielokrotnościom składowej podstawowej. Niektóre z nich nie pokrywają się z dźwiękami używanymi przez nas w systemie temperowanym. Każdy dźwięk składa się z takich tonów harmonicznych.
Najniższy ton słyszymy jako wysokość dźwięku (C, D, E, F itd.) natomiast pozostałe, wyższe tony odczuwamy jako barwę dźwięku. Na barwę tę (ilość i rodzaj alikwotów) wpływają różne czynniki, takie jak materiał użyty na budowę instrumentu, jego kształt, rozmiary oraz sposób wydobycia dźwięku.
Na gitarze wydobycie flażoletu polega na lekkim dotknięciu struny (tak aby nie docisnąć jej do progu) w odpowiednim miejscu, wyznaczonym przez podział częstotliwości podstawowej na 1/2, 1/3, 1/4 itd. W ten sposób tłumiona jest składowa podstawowa oraz pozostałe alikwoty. Najczęściej używane przez gitarzystów flażolety znajdują się na XII, VII i V progu.
Krzysztof Inglik
