Akordy z dodaną noną w majorze

Jak pamiętacie z naszego spotkania o budowie akordu - akord, czyli wielodźwięk, nie kończy się na czterodźwięku. Poprzez dodanie jeszcze jednej tercji do akordu dominantseptymowcgo (można go uznać za akord wzorcowy w temacie budowy akordu na łańcuchu tercjowym) otrzymamy nonę (9). W przypadku tworzenia akordów nonowych w oparciu o materiał dźwiękowy skali majorowej, będziemy mieli do czynienia z noną wielką (z wyjątkiem III i VII stopnia). Pięciodźwięki zbudowane na poszczególnych stopniach gamy durowej (inaczej mówiąc - w majorze, czyli w skali majorowej, jaką niewątpliwie jest gama durowa), będą przedstawiały się następująco:

I. CMaj7/9 - C, E, G, B, D,

II. Dm7/9 - D, F, A, C, E  

III. Em7(#9) - E, G, B, D, Fx (G)

IV. FMaj7/9 - F, A, C, E, G

V. G7/9 - G, B, D, F, A

VI. Am7/9 - A, C, E, G, B 

VII.Bo(#9)-B. D, F, A, Cx (D)

Dźwięk c - jako nona mała w skali lokryckiej - jest dźwiękiem dysonującym, więc nie dodaje się nony w ogóle, podobnie jak na stopniu III. czyli w skali frygijskiej, w tym przypadku można dodać co najwyżej nonę alterowaną - matą (obniżoną), tzw. akord frygijski, o którym zaraz napiszę. W systemie modalnym w większości przypadków występuje jednak nona wielka. Tak jak w akordach majorseptymowych i mollseptymowych dodajemy zazwyczaj nonę wielką, to w akordzie dominantseptymowym możemy również dodać nonę matą lub zwiększoną. Akord taki z noną zwiększoną brzmi dobrze bez kwinty. Nazywamy go akordem alterowanym (niektórzy gitarzyści akord dominantseptymowy z podwyższoną, czyli zwiększoną noną, nazywają akordem Hendriksowskim, ponieważ byt często stosowany przez Jimiego Hendriksa, np.E7#9). Alteracja - to chromatyczne (o pół tonu) podwyższenie lub obniżenie któregoś ze składników akordu. Gdy w akordzie występuje nona mała. to można wymiennie stosować tu również nonę zwiększoną. Akordy nonowe występują w trzech przewrotach: C7/9 - C, E, G, Bb, D

I.C7/9/E - E, G, Bb, C, D 

II.C7/9/G - G, Bb, C, D, E

III.C7/9/Bb - Bb, C, D, E, G

Pomówmy teraz o tzw. akordzie frygijskim. Aby go poznać, dobrze jest zaznajomić się wcześniej z akordami typu sus (z ang. - suspended, czyli: zawieszony, wstrzymany, stan nierozstrzygnięcia). Stan zawieszenia uzyskamy w brzmieniu poprzez zastąpienie tercji w akordzie dominantseptymowym kwartą, która może rozwiązać się na tercję lub pozostać nierozwiązana. Akord typu sus brzmi najlepiej z noną w górnym głosie (w sopranie), choć nie musi to być regułą. Poza oczywistą noną wielką, może tu wystąpić również nona mata lub zwiększona. Akord typu sus nie musi być koniecznie pochodzenia dominantseptymowego. Można równie dobrze do trójdźwięku durowego lub molowego dodać kwartę zamiast tercji.

Często spotykana jest notacja akordu, np. Gsus, Gsus2, Gsus4, F/G, Dm7/G, G7sus2, G7sus4.

W dołączonym zapisie tabulaturowym oraz nutowym widnieje kilka sposobów zagrania akordów sus. Akordy tego typu często są wykorzystywane w muzyce, a przede wszystkim w muzyce rozrywkowej. Stwarzają one swoim brzmieniem - oraz dzięki swej budowie - ciekawe napięcie w harmonii, prowokujące do rozwiązania na kolejny akord, z reguły toniczny. Sus można potraktować również jako pewnego rodzaju chwilowe odchylenie od właściwego akordu np. grając Am. możemy w ramach wstawki (pewnego wtrącenia) zagrać akord A7sus2 i po chwili, po odpowiedniej dla nas wartości rytmicznej tego akordu, wrócić do pierwotnego Am. Spróbujcie, brzmi to naprawdę dobrze - oczywiście pod warunkiem ogólnego muzycznego współbrzmienia z innymi akordami w tej frazie.

Akord frygijski natomiast można określić jako sus z noną małą. Można go użyć na przykład w zastępstwie II lub V stopnia. Notacja akordu to Ephr. lub też Esusb9. Składniki akordu frygijskiego to: pryma, sekunda mata (nona mała), kwarta, kwinta, choć dobrze jest go zamknąć odgórnie oktawą. Można go jednak podzielić na kilka instrumentów, np. Cphr: prymę, czyli dźwięk C może zagrać bas, a kolejne dźwięki: Db, F, G, C - gitara lub instrument klawiszowy.

Wracając do głównego zagadnienia, czyli nony. zaryzykowałbym stwierdzenie, że większość współczesnych utworów emitowanych w radio zaopatrzonych jest w akordy, gdzie przynajmniej jeden jest akordem właśnie nonowym. Funkcje (akordy) tego rodzaju brzmią bardzo szeroko, można by powiedzieć: począwszy od akordów z noną dodaną (pamiętacie termin add, kiedy wspominałem o budowie akordu?), a skończywszy na wieloskładnikowych akordach w przewrotach, alterowanych i innych.



W ramach przypomnienia dwa słowa na temat interwałów dodanych: Czasem w notacji akordu występuje oznaczenie add, np. Dadd9. Add informuje o tym, że interwał, który jest po add właśnie, jest interwałem dodanym. Polega to na tym. że w łańcuchu tercjowym następuje przerwanie, np. znajduje się pryma, tercja, kwinta, a septymy nie ma, jest natomiast nona. Wtedy mówimy, że nona jest dodana. Inny przykład: Gm7addl3. W tym akordzie jest pryma, tercja, kwinta, septyma, a nony i undecymy brak jest natomiast tercdecyma, która w tym przypadku jest interwałem dodanym.

Utwór zespołu The Police, "Every Breath You Take", jest świetnym przykładem z zastosowaniem akordów z dodaną noną: Add9, F#madd9, Dadd9, Eadd9, Aadd9.



Jeszcze lepszą rzeczą jest improwizowanie do tych akordów (lecz nie tylko do nonowych) z użyciem nony. Granie tego interwału jest jakby balansowaniem pomiędzy prymą a tercją. Przykładowo nona wielka pasuje do niemal każdego rodzaju akordu - można powiedzieć, że jest interwałem kompromisowym, dlatego często gitarzyści używają jej w partiach solowych oraz w głównych tematach, co słychać m.in. w "Cry For You" Andy'ego Timmonsa.

SAMPLE 1 SAMPLE 2
SAMPLE 3
SAMPLE 4
SAMPLE 5

Podczas następnego spotkania poznacie wiele ciekawie brzmiących, orientalnych skal.