Seksta wielka i septyma mała w bluesowym chorusie

W oparciu o skalę pentatoniczną, bluesową czy miksolidyjską wiemy, jak można dobierać dźwięki, aby stworzyć muzyczny temat i go zinterpretować. Dowiedzieliśmy się, że sposobów na osiągnięcie celu "chcę się nauczyć grać" jest wiele i że każdy jest dobry. Nie wiem, na ile udało mi się Was przekonać do grania ze słuchu lub czytania nut. Wierzę jednak, że od tego miesiąca, po dość obszernym przedstawieniu tych zagadnień, dla niektórych zapis tabulatury będzie jedynie podpowiedzią "co i jak mam zagrać", a nie podstawowym źródłem tych informacji. Ponieważ głównym celem tematu podjętego przeze mnie w tym odcinku jest zachęcenie do samodzielnego tworzenia akompaniamentu, rozpoczniemy od krótkiego omówienia akordów, ich składników i tego, jak wyglądają na gryfie. Proszę więc o zwrócenie uwagi również na zilustrowany w przykładach zapis dźwięków na sześciolinii. Do dzieła!

PRZYKŁAD 1 przedstawia kolejne interwały (odległości między dwoma dźwiękami) utworzone od dźwięku g (prymy) na 3 progu struny basowej E6: tercji wielkiej (3w), kwinty czystej (5cz), seksty wielkiej (6w), septymy małej (7m) oraz oktawy (8cz). Pierwszy takt rozpoczyna zagrany melodycznie (osobno, następującymi po sobie dźwiękami) interwał tercji wielkiej (3w). Są to dźwięki g oraz b/h. Dwie kolejne ósemki taktu to dźwięki g oraz d (5cz). Zwróć uwagę, jak wyglądają na gryfie interwały 3w oraz 5cz. Są to podstawowe składniki każdego akordu durowego. Co to znaczy? Jeżeli jako prymę przyjmiemy np. dźwięk c na 3p struny A5, to utworzone od niego w ten sam sposób interwały 3w oraz 5cz dadzą składniki akordu durowego C-dur (c-e-g), gdzie odległość między dźwiękami c-e to tercja wielka (3w), a między c-g - kwinta czysta (5cz). Kolejne pary dźwięków omawianego przykładu to seksta wielka (6w) g-e oraz septyma mała (7m) g-f. Prawie wszystkie wymienione tutaj odległości znamy z budowy akordu dominantowego septymowego (3w, 5cz, 7m). Wyjątek stanowi seksta wielka, o której w kontekście budowy akordu mówimy po raz pierwszy. W drugim takcie występują kolejno interwały 8cz, 7m, 6w oraz 5cz. Przykład 1 zagraj dwukrotnie, skupiając się na tym, co malujesz na gryfie, a więc jak względem siebie leżą pary dźwięków tworzących interwały 3w, 5cz, 6w oraz 7m. Każdy następny przykład (2, 3, 4) rozpoczyna takt, w którym widać trójdźwięk akordu durowego G (g-b/h-d). W zależności od sposobu rozmieszczenia na progach jego składników ilustruję w każdym z przykładów obraz kwinty (5cz), seksty(6w) oraz septymy (7m).

PRZYKŁAD 2 przedstawia, jak w kontekście akordu G-dur (w zasadzie powinien być to akord G7) można zagrać nieskomplikowany podkład, opierając się wyłącznie na dwudźwiękach 5cz, 6w oraz 7m. Zauważ, że w 2, 3, 4 i 5 takcie tego przykładu brakuje tercji wielkiej - składnika decydującego o trybie akordu. Dwudźwięki nie stanowią bowiem jeszcze akordu, jednak doskonale sprawdzają się w roli akompaniamentu. Niektóre możliwości ich zastosowania w praktyce przedstawiają kolejne takty tego przykładu (2, 3, 4, 5). Zwróć uwagę na to, czym się różnią. Spróbuj przy okazji tego przykładu użyć techniki gry palcami (kciuk - struna E6, palce wskazujący i serdeczny - naprzemiennie na pozostałych strunach) oraz techniki hybrydowej (kostka i palce).

Pierwszy takt PRZYKŁADU 3 zawiera jedynie trójdźwięk złożony z trzech sąsiadujących ze sobą strun D4, G3 oraz B/H2. Tworzą one akord G-dur: dźwięk d to kwinta (5cz), dźwięk g to pryma, natomiast b/h stanowi tutaj tercję wielką. Zapamiętaj obraz tego trójdźwięku. Na 2 progu będzie to akord A-dur, na 7 progu uzyskamy w ten sposób E-dur. Zauważ, że pryma tak naszkicowanej na gryfie funkcji znajduje się zawsze na strunie G3. Jak prezentują się kwinta czysta, seksta wielka oraz septyma mała w odniesieniu do tak usytuowanej na gryfie figury akordu durowego? Spróbuj odpowiedzieć na to pytanie, wykonując kolejne takty przykładu. Jaki dwudźwięk się tu nie zmienia? Tercja (g-b/h). A co zadecydowało o nazwie uzyskanych w ten sposób akordów? - spójrz na opisane trójdźwięki w drugim takcie przykładu. Wspomniana przed chwilą tercja oraz...? Ubarwienie jej interwałami 5cz, 6w oraz 7m. W przykładzie 2 interwały te zmieniały się w górnym głosie. A tutaj? Rolę ich spełnia głos w dole, co bardziej widoczne jest w PRZYKŁADZIE 4.

Pierwszy takt to znany już nam trójdźwięk akordu G-dur, którego składniki są jednak rozmieszczone inaczej. Tercja wielka (3w) akordu znajduje się na 4 progu struny G3 (dźwięk b/h), kwinta czysta (5cz) to 3 próg struny B/H2 (dźwięk d), natomiast pryma stanowi tym razem najwyższy głos akordu i jest to dźwięk g na 3 progu E1. Takie rozmieszczenie dźwięków na gryfie pozwala nam dodać do trójdźwięku składniki 5cz, 6w i 7m, przez co uzyskujemy akord złożony z czterech dźwięków. Prymę takiej figury akordu (tutaj dźwięk g) odnajdujemy na strunie E6. Zagraj cztery ostatnie takty przykładu 4, traktując każdą parę ósemek triolowo (pierwszą traktujemy jak ćwierćnutę, drugą - jak ósemkę). Zatem każdy takt rytmicznie powinien się tu zgadzać z ostatnim taktem przykładu 2.

PRZYKŁAD 5 stanowi podsumowanie tego warsztatu. Prezentuję w nim melodię ostatniej, trzeciej części muzycznego tematu "St. Louis Blues". Jej rozszyfrowanie należy do Was. Znamy już dźwięki na gryfie. Poznaliśmy ich zapis na pięciolinii. Potrafimy czytać wartości rytmiczne nut i wiemy, jak one wyglądają (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta, ósemka). Dowiedzieliśmy się również, czym różni się w praktyce zapis dwóch ósemek od zapisu ósemek w trioli. Tabulatura tego przykładu jest wzbogacona o dźwięki zapisane w nawiasie. W ten sposób wybór niektórych dźwięków, a konkretnie ich usytuowania na gryfie, pozostawiam Wam. Melodię przedstawioną w tym przykładzie można również rozpracować ze słuchu z dołączonego do materiału pliku audio, do czego serdecznie namawiam. A jakie jest ostatnie zadanie? Przykład 5 składa się z 12 taktów, a każdy z nich opisany jest jakimś akordem (akordami): 4/4 G G6 G G6 / G G6 G G6 / G / G7 / C / C7 / G / G / Am7 / D7 / G C7 / G //. Spróbuj na podstawie poznanych przed chwilą figur akordów oraz tworzących je interwałów utworzyć akompaniament do zilustrowanej powyżej formy 12-taktowego bluesa.

Miesiąc temu obiecałam niespodziankę. Jest! Koniecznie zapamiętaj interwały i figury trójdźwięków z pierwszych taktów przykładów 2, 3 i 4. Następny odcinek warsztatów wprowadzi bowiem w kolejną formę bluesa na przykładzie konkretnego bluesowego tematu. Poznamy kulisy techniki slide, do czego oprócz potocznie nazywanej rurki przyda się także umiejętność odnalezienia konkretnego trójdźwięku dla konkretnie określonego akordu durowego.