Kolory w bluesie cz. 7

Skala bluesowa to wzbogacona o tryton pentatonika molowa. W naszych pierwszych spotkaniach z cyklu "Kolory w bluesie" poruszyłam zagadnienia dotyczące pentatoniki. Korzystając z metafory palety bluesowych kolorów, wspólnie malowaliśmy na gryfie melodie złożone z pięciu dźwięków: E, G, A, B/H i D. Te dźwięki odpowiadają dźwiękom tradycyjnego stroju gitary (E, A, D, G, B/H, E), które namalowane na całym gryfie ukazują pięć pozycji skali pentatonicznej, co tłumaczy zdanie: "dźwięki pustych strun na całym gryfie namalują nam pentatonikę".

Dźwięki te odpowiadają molowej tonacji Em oraz równoległej tonacji durowej G. Czas, aby uporządkować przedstawiony do tej pory materiał, tym bardziej że będziemy stopniowo poszerzać zawartość bluesowej palety o inne kolory. Już dziś nie tylko dodamy jeden nowy kolor, ale i zmienimy tonację z molowej E-moll na molową Bb-moll. Co to znaczy? Nasze kolory będą miały inne nazwy, ale obraz, jaki tworzą one połączone ze sobą, nie ulegnie zmianie. Zmieni się natomiast jego położenie na gryfie. Zaczynamy!

Nawet jeśli masz kontakt z instrumentem każdego dnia, warto - a nawet trzeba - przygotować się do gry, wykonując różnego rodzaju ćwiczenia. Jedno z takich ćwiczeń ilustruje przykład 1. Występuje tu stale powtarzający się schemat opalcowania. Na każdej strunie gramy po dwa dźwięki znajdujące się między sobą w odległości półtonu. Każdemu z czterech progów przyporządkowany jest odpowiedni palec, którego opuszką należy docisnąć strunę,  uzyskując tym samym pożądany dźwięk. Innymi słowy, palce lewej dłoni układamy tak na gryfie, aby kolejno następujące po sobie 4 progi, odpowiadały kolejno palcom: wskazującemu, środkowemu,  serdecznemu i małemu. W ćwiczeniu tym I próg przyporządkowujemy palcowi wskazującemu, II próg - środkowemu, III próg - serdecznemu i IV próg - małemu.

Wykonując ćwiczenie, staraj się nie odrywać palców od gryfu (tzn. każdą parę dźwięków na jednej strunie zagraj legato długimi, nieurywanymi dźwiękami jeden po drugim). Wskazówki do przykładu 1: Jeżeli grasz kostką, używaj techniki kostkowania naprzemiennego; na drugi dźwięk każdej pary dźwięków (przypadającej na jednej strunie) zastosuj hammer-on; zagraj całe ćwiczenie od końca; zagraj ćwiczenie od końca, wykorzystując pull-off; pomiń niektóre dźwięki i zagraj tylko pierwszą, trzecią, piątą i siódmą ósemkę w każdym takcie; pomiń niektóre dźwięki i zagraj tylko drugą, czwartą, szóstą i ostatnią ósemkę w każdym takcie.



Po rozgrzewce możemy przejść do przykładu 2.  Pierwsze dwa takty ilustrują znaną już nam pentatonikę w tonacji E-moll. Ostatnie dwa takty różnią się od pierwszych jednym dźwiękiem. Ten dźwięk, dodany do pentatoniki, tworzy nową skalę - skalę bluesową. Myślę, że to właściwa pora, aby poznać interwały występujące na kolejnych stopniach pentatoniki molowej (kolejnych dźwiękach, które tworzą melodię pentatoniki molowej) oraz nieco bogatszej w kolory - skali bluesowej. Interwał tworzą dwa dźwięki, a dokładniej - odległość, w jakiej się one znajdują. W danej tonacji interwał tworzymy zawsze od tego samego dźwięku. W naszym przykładzie jest to dźwięk E. Spójrz na tabelkę. Pierwsza kolumna ilustruje dźwięki w obrębie jednej oktawy E-E ułożone chromatycznie w porządku rosnącym. Kolejne dwie kolumny przedstawiają dźwięki dwóch skal w tonacji molowej E-moll - pentatonicznej molowej oraz skali bluesowej.



Zestawienie to pozwala zaobserwować jedną różnicę między nimi. W skali bluesowej pojawia się jeden dźwięk więcej. W naszym przykładzie jest to dźwięk A# (lub Bb), który tworzy z dźwiękiem tonacji E interwał zwany trytonem. Zwróć uwagę i zapamiętaj, jak tryton wygląda na gryfie. Do tego interwału jeszcze powrócimy. Interwały tworzące pentatonikę molową to 1, 3m, 4cz, 5cz, 7m (prymę,  kwartę i kwintę malowaliśmy już na gryfie przy okazji omawiania budowy akompaniamentu na "bluesowej elce").

 

Przejdźmy do przykładu 3. To dźwięki skali bluesowej w tonacji Bb-moll. Przeanalizuj, czy tworzą interwały omówione wyżej. Pamiętaj, że dźwiękiem tonicznym jest teraz dźwięk Bb, a nie dźwięk E. 

 

Przykład 4 to zagrywka zbudowana na stopniach skali bluesowej w tonacji molowej Bb. Warto dodać,  że jest ona charakterystyczna dla stylu gry Robbena Forda, gitarzysty, którego dźwięki lubię i bardzo polecam.

Pamiętając poruszony w czerwcu przeze mnie temat akompaniamentu, w przykładzie 5 prezentuję rozbudowaną nieco formę bluesowego 12-taktowego chorusu. Spróbuj grać z podkładem,  używając poznanych dotąd kolorów, a więc wszystkich pozycji skali pentatonicznej, zagrywki prezentowanej w przykładzie 4 oraz przedstawionej dziś skali bluesowej, wzbogaconej o tryton pentatoniki molowej.

Zwróć uwagę, że prymy akordów w tym przykładzie nieznacznie odbiegają od poznanej ostatnio "bluesowej elki". Czyżbyśmy zaczęli łamać jakieś przepisy? Ale o tym już niebawem.