Rytmika i Synchronizacja

W tym odcinku mowa będzie także o synchronizacji rąk w grze. Oktawa jest bardzo często występującym interwałem w liniach gitary basowej - nie tylko w muzyce komercyjnej, ale w każdym rodzaju muzyki, w którym znajdziemy bas. Przez pojęcie "oktawa" rozumie się odległość dwóch dźwięków tej samej nazwy o podobnym brzmieniu, lecz o różnej wysokości.

Regularne i systematyczne ćwiczenie grania oktawami na gitarze basowej jest bardzo pomocne, szczególnie w doskonaleniu artykulacji oraz sprawności technicznej. Stosowanie oktaw nie jest łatwe dla każdego basisty. To na tym właśnie interwale często słychać wszelkie "dziury" i nierówności. Wiele osób, grając oktawami, robi to nierówno i traci dynamikę, przez co pogarsza się także płynność. Od niej zależy między innymi to, czy bas brzmi z polotem, z tzw. pazurem, czy słucha się go miło i czy wpada w ucho. Brak płynności w grze daje słuchaczowi (bo przecież muzyka ma zawsze swojego odbiorcę) wrażenie, że partia basu brzmi "kwadratowo", czyli po prostu nieprofesjonalnie. Innym bardzo często spotykanym błędem jest haczenie palcem o strunę, na której nie powinno się grać w danym momencie, przez co partia staje się brudna. Wszelkie nieczystości i nierówności w grze dają "popalić" przede wszystkim w studiu nagrañ, kiedy trzeba poprawnie i jak najsprawniej zagrać utwór do metronomu, bez możliwości powtórki lub cięcia i klejenia partii instrumentalnej, a do tego w sytuacji stresu i ograniczenia czasowego związanego z wynajęciem studia.

Bardzo ważnym elementem podstaw gry jest synchronizacja prawej i lewej ręki. Obie muszą pracować w takim czasie i z taką precyzją, aby każdy zagrany dźwięk był czysty i równy. W tym celu należy ćwiczyć panowanie nad pracą rąk i pełną ich kontrolę, jest to absolutna podstawa. Lewa ręka powinna dobrze dociskać struny do progów, by wydobyty dźwięk był czysty i wyraźny. To przede wszystkim lewa ręka decyduje o długości zagranych nut - jeżeli dźwięk ma być krótki, wówczas lewa ręka trzyma strunę przyciśniętą do progu krótko, gdy zaś dźwięk ma być długi, wtedy lewa ręka musi przytrzymać strunę dłużej.

Struny powinny leżeć tak nisko nad progami lub podstrunnicą fretless, aby lewa ręka mogła swobodnie je dociskać. Dlatego warto ustawić położenie strun względem progów lub podstrunnicy fretless pod kątem własnej wygody, tak aby gra była jak najbardziej komfortowa. Prawa ręka musi szarpać struny z taką siłą, by dźwięk był ładny, selektywny, dynamiczny, bez przesterowań, ponieważ w przeciwnym wypadku akustyk w studiu lub na scenie będzie miał poważne problemy z ustawieniem głośności i brzmienia. Tak samo jest w przypadku techniki kciukowej - kciuk nie powinien uderzać w struny za mocno. Grajcie z nadgarstka, czyli na zasadzie strzelania z bata. Przekonacie się, że jeżeli wykonacie technikę poprawnie (zupełnie tak jak w karate lub aikido), dźwięk będzie klarowny, czysty, pełny i bardzo dynamiczny, bez przesterowania. Kciuk po uderzeniu w strunę nie powinien zostać na strunie, lecz odbić się od niej energicznie i bardzo szybko, tj. zaraz po uderzeniu - tak jak piłka odbita od ściany.

W pracy nad rytmiką i synchronizacją rąk z pewnością pomogą Wam także dobre struny, na których nie będziecie musieli zużywać niepotrzebnie energii do ich szarpania i dociskania. Każdy basista powinien dopasować rodzaj i grubość strun indywidualnie - nie jest bez znaczenia to, na czym gracie. Jeżeli zależy Wam na dobrym brzmieniu i dynamice, chcecie uwolnić się od kłopotów w studiu i na scenie, nie zapominajcie, że ważne jest także ustawienie przystawek w basie na takiej wysokości, aby struny nie ocierały o nie podczas gry. W przeciwnym wypadku akustyk wpadnie w szał albo po prostu wytnie bas potencjometrem GAIN lub VOLUME, a Wasza praca pójdzie w mniejszym lub większym stopniu na marne.

Przykład 1 to bardzo pomocne ćwiczenie na precyzję gry prawej ręki. Jest to temat basu, który z powodzeniem można zastosować w funkowym repertuarze. Od czasu powstania takich zespołów, jak: Earth, Wind And Fire, Chic lub Kool And The Gang do dziś łączy się muzykę funk z disco w stylu lat 70. Jest to nadal w modzie, czego dowodem jest popularność grup Jamiroquai czy M. People, które tworzą w oparciu o wspomniany groove bardzo żywą i energetyczną muzykę. Tego typu zagrywki na basie grane były także w jazz-rocku. Najbardziej znany basista zespołu Weather Report, Jaco Pastorius (jeden z prekursorów funkowej gry na gitarze basowej; człowiek, który inspirował za życia i inspiruje nadal wielu znanych basistów), bardzo często i sprawnie grał oktawami.

Przykład 2 to wprawka techniczna, którą jest motyw basu grany oktawami w stylu new romantic (styl powstały na przełomie lat 70. i 80., reprezentowali go między innymi tacy wykonawcy, jak: Ultravox, Alphaville, Howard Jones i Nik Kershaw). Przykład ten jest rewelacyjnym ćwiczeniem na bardzo szybkie i równe granie palcami oraz poprawę pracy lewej ręki. Jeżeli potraktujecie go jako rozgrzewkę przed koncertem lub nagraniem w studio, z pewnością zyskacie na szybkości, sprawności i technice gry. W ten sposób często grywał wirtuoz basu, Jeff Berlin (jedna z najważniejszych i najwybitniejszych postaci świata muzyki jazz-rock oraz jeden z najbardziej znanych basistów sesyjnych), który występował z perkusistą Billem Brufordem oraz z gitarzystą Allanem Holdsworthem.

Przykład 3 to ćwiczenie na równe i precyzyjne granie kciukiem. W takcie drugim należy podciągnąć strunę D (druga struna gitary basowej) od spodu dwoma palcami prawej ręki - najpierw palcem pierwszym, a następnie palcem środkowym.
Podciągając strunę od spodu dwoma palcami, zyskuje się na szybkości i na ergonomii gry, dlatego warto opanować ten styl do perfekcji. Prawa i lewa ręka muszą zdążyć na czas, nie mogą być spóźnione w akcji. Polecam Wam grać to ćwiczenie także w innych tonacjach, a nawet oktawę wyżej, ponieważ warto grać sprawnie na całym gryfie.

Przykład 4 to rockowy temat basu, ale także doskonała wprawka techniczna na równe, precyzyjne, szybkie, swobodne i elastyczne granie kciukiem. Prawa ręka może szybko się zmęczyć. W przypadku zmęczenia zróbcie krótką przerwę (do kilku minut), a następnie ćwiczcie dalej. Wprawka ta, przy systematycznym podejściu, pomoże Wam grać sprawniej kciukiem.

Przykład 5 to ćwiczenie na poprawę synchronizacji i precyzji gry prawej i lewej ręki. Oktawy mogą wnieść do linii basu żywą dynamikę. W tym przykładzie oktawy połączone są z melodyką. Elementy, które okażą się trudne do zagrania, należy ćwiczyć spokojnie i cierpliwie po jednej frazie lub po jednym takcie.