Rytmika w grze na basie
Kamil Skwara
Gitara basowa to wspaniały instrument, lecz aby grać dobrze w sekcji rytmicznej, basista powinien grać równo, selektywnie, czysto i we właściwej tonacji.
W tym odcinku warsztatów gry na gitarze basowej skoncentrujemy się na rytmice i na graniu w sekcji rytmicznej. Rytmika jest jednym z podstawowych elementów w muzyce, który pod względem możliwości jest praktycznie nieograniczony. Rytm jest uporządkowanym następstwem dźwięków rozłożonych w czasie. Metrum (z j. greckiego miara) jest układem akcentów w rytmicznym przebiegu utworu. Takt - to odcinek schematu metrum, zaś tempem w utworze muzycznym nazwiemy szybkość, z jaką jest on wykonywany (do wyznaczania tempa utworu służy oczywiście metronom). Istnieje wiele różnych rytmów i ich kombinacji. Do najbardziej trudnych i skomplikowanych podziałów rytmicznych należą podziały stosowane w muzyce krajów afrykańskich i krajów Ameryki Południowej. Tego typu podziały zawierają bowiem różne synkopy (poprzesuwane akcenty), które są bardzo trudne do wyczucia dla muzyków europejskich. Europejczycy muszą włożyć więcej pracy, aby grać je równo, swobodnie i na luzie. Jak może wyglądać sekcja rytmiczna w zespole? W jej skład wchodzą takie instrumenty, jak: perkusja, instrumenty perkusyjne, bas, instrumenty klawiszowe. Stworzenie profesjonalnej sekcji wymaga wielu lat pracy muzyków nad swoją indywidualną grą i nad graniem w sekcji, a wszystko to wiąże się z wielkim nakładem energii i z wieloma wyrzeczeniami.
Rytmika jest bardzo częstym powodem, przez który "olewatorzy" ćwiczeń na instrumencie wykładają się w studiu, ponieważ nie potrafią grać z metronomem. Sumienna i systematyczna praca nad rytmiką jest podstawą, ponieważ wbrew wygłaszanym przez laików opiniom, nie wystarczy mieć tylko trochę słuchu, talentu i tupać nogą do rytmu, aby być uznanym muzykiem. Kluczową cechą, którą powinien posiadać każdy muzyk, jest umiejętność słuchania siebie i innych członków zespołu. Dobry muzyk powinien grać nie tylko pod siebie, ale także powinien umieć dopasować się do tego, co gra cały zespół. W dobrym zespole słychać zgranie muzyków w sekcji, wspólne trzymanie się aranżu utworu i jego poprawne wykonanie, a także spójność brzmień instrumentów, umiejętność porozumiewania się, a nawet rozumienie się bez słów (polecam pracę nad intuicją i nad intuicyjną grą). Basista powinien mieć podzielną uwagę, ponieważ pracując w zespole, musi kontrolować nie tylko swoją grę, ale również to, co robią pozostali, a to wszystko po to, by trzymać time, tonację i orientować się w przebiegu utworu. Nie zapomnijcie o tym, że dobry basista powinien grać najlepsze podkłady do utworów muzycznych, a podczas solówek innych instrumentalistów - powinien grać najlepszy podkład pod solo.
Wielu muzyków odczuwa strach na myśl o metronomie. Kiedy w studiu nagrań przyjdzie im nagrać muzykę do metronomu, panicznie boją się prawdy o sobie i wskutek stresu, który rodzi chaos i strach w ich umysłach, tracą spory procent swoich umiejętności (może nawet nabytych w ciągu kilku lat grania). Z metronomem trzeba nauczyć się grać tak, aby robić to na pełnym luzie - swobodnie i równo. Jest to urządzenie, które ma na celu trzymać metrum i tempo po to, by sekcja i cały zespół nie rozjechały się. Dlatego podczas sesji nagraniowych, a nawet koncertów, najlepiej jest, kiedy cała sekcja potrafi grać i gra równo do metronomu. Codzienna praca z tym urządzeniem da Wam swobodę w pracy do tego stopnia, że ćwiczenie z metronomem będzie dla Was radosne i uznacie je za sensowne, niezbędne i pomocne dla Waszego rozwoju muzycznego. Jeżeli jeszcze nie potraficie grać z metronomem, to nie oszukujcie się, załatwcie najlepszy metronom i stańcie do walki. Silnym i wytrwałym uda się wygrać.
Przedstawione przeze mnie ćwiczenia mają właśnie na celu pomóc Wam pracować z metronomem i zgrać się z tym urządzeniem, a poza tym są to także dobre ćwiczenia na doskonalenie koncentracji.
Przykład 1 to bardzo prosty walking (czyli bas spacerowy). Jest to doskonałe ćwiczenie na równe, precyzyjne i punktowe granie z metronomem oraz na synchronizację prawej i lewej dłoni. Basista, grając walking, ogrywa akordy i skale w taki sposób, że tworzy przez to solidny podkład. Ten przykład, to pochód basu w skali G miksolidyjskiej zbudowanej na dźwiękach: G, A, H, C, D, E, F, G. Skala ta jest skalą durową i należy do najczęściej stosowanych skal w muzyce. Walking jest stylem gry na basie stosowanym nie tylko w tradycyjnym jazzie, można go zastosować także w bluesie, shuffle, rocku, a nawet muzyce pop. Grając ten przykład, róbcie to idealnie w punkt z metronomem. Zwracajcie uwagę, aby nie zwalniać ani nie przyśpieszać gry, kontrolujcie siebie i metronom.
Najczęściej spotykanym schematem metrycznym we współczesnej muzyce rozrywkowej jest metrum 4/4, jeżeli więc gracie tylko i wyłącznie w tym metrum, możecie mieć problemy z odnalezieniem się w innym. Metrum 3/4 stosowane jest nie tylko w muzyce klasycznej, folkowej i country, ale także w fuzji folku z innymi nurtami muzycznymi, w rocku i w wielu balladach.
Przykład 2 to temat basu zagrany w metrum 3/4. W tym ćwiczeniu spokojny pochód basu uzupełniony został przejściem, które podbija dynamikę i ukazuje melodyczne możliwości gitary basowej, przez co aranżacja staje się ciekawsza i bardziej zwraca na siebie uwagę. Ważne jest, aby utrzymać się w metrum i nie zmieniać go. Jeżeli ktoś z Was gra po raz pierwszy w takim schemacie rytmicznym, niech skoncentruje się na liczeniu "raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy...", to z pewnością pomoże lepiej wczuć się w rytm. Inną metodą jest nabijanie rytmu nogą, przez co można poczuć rytm całym ciałem.
Pamiętajcie, że podczas aranżowania partii basu w utworach muzycznych, warto przemycić kilka lub więcej "smaczków", aby Wasza gra miała jak najlepszy styl i charakter.
Przykład 3 i 4 to ćwiczenia na równe i precyzyjne granie palcami oraz na synchronizację prawej i lewej ręki. Polecam zagrać te przykłady jeszcze szybciej, możecie ćwiczyć je w innych tonacjach, ale dopiero w momencie, gdy zagracie dokładnie i równo obydwa ćwiczenia przez kilka okrążeń.
Przykład 5 to przykład na grę techniką kciukową. Jazz-rockowy temat basu wzbogacony jest rytmicznie i melodycznie. Tego typu granie na gitarze basowej zapoczątkowane zostało wraz z nastaniem ery muzyki funk. Wielu jazz-rockowych basistów było pod wielkim wpływem tej muzyki (na przykład Alphonso Johnson i Stanley Clarke). Pauzy dodają oddechu w aranżacji, poza tym umiejętność czekania podczas pauz bez falstartu jest także bardzo ważną cechą czujnego basisty. Dźwięki podciągane należy grać pierwszym i drugim palcem. Struny powinny być tłumione lewą ręką po każdej zagranej frazie, kiedy występuje pauza. Jest to bardzo dobre ćwiczenie na timing, precyzję i technikę gry.
Od synchronizacji rąk zależy także płynność gry na basie, ale o tym będzie mowa w następnym odcinku warsztatów, w którym zajmiemy się graniem oktawami. Do zobaczenia!
Rytmika jest bardzo częstym powodem, przez który "olewatorzy" ćwiczeń na instrumencie wykładają się w studiu, ponieważ nie potrafią grać z metronomem. Sumienna i systematyczna praca nad rytmiką jest podstawą, ponieważ wbrew wygłaszanym przez laików opiniom, nie wystarczy mieć tylko trochę słuchu, talentu i tupać nogą do rytmu, aby być uznanym muzykiem. Kluczową cechą, którą powinien posiadać każdy muzyk, jest umiejętność słuchania siebie i innych członków zespołu. Dobry muzyk powinien grać nie tylko pod siebie, ale także powinien umieć dopasować się do tego, co gra cały zespół. W dobrym zespole słychać zgranie muzyków w sekcji, wspólne trzymanie się aranżu utworu i jego poprawne wykonanie, a także spójność brzmień instrumentów, umiejętność porozumiewania się, a nawet rozumienie się bez słów (polecam pracę nad intuicją i nad intuicyjną grą). Basista powinien mieć podzielną uwagę, ponieważ pracując w zespole, musi kontrolować nie tylko swoją grę, ale również to, co robią pozostali, a to wszystko po to, by trzymać time, tonację i orientować się w przebiegu utworu. Nie zapomnijcie o tym, że dobry basista powinien grać najlepsze podkłady do utworów muzycznych, a podczas solówek innych instrumentalistów - powinien grać najlepszy podkład pod solo.
Wielu muzyków odczuwa strach na myśl o metronomie. Kiedy w studiu nagrań przyjdzie im nagrać muzykę do metronomu, panicznie boją się prawdy o sobie i wskutek stresu, który rodzi chaos i strach w ich umysłach, tracą spory procent swoich umiejętności (może nawet nabytych w ciągu kilku lat grania). Z metronomem trzeba nauczyć się grać tak, aby robić to na pełnym luzie - swobodnie i równo. Jest to urządzenie, które ma na celu trzymać metrum i tempo po to, by sekcja i cały zespół nie rozjechały się. Dlatego podczas sesji nagraniowych, a nawet koncertów, najlepiej jest, kiedy cała sekcja potrafi grać i gra równo do metronomu. Codzienna praca z tym urządzeniem da Wam swobodę w pracy do tego stopnia, że ćwiczenie z metronomem będzie dla Was radosne i uznacie je za sensowne, niezbędne i pomocne dla Waszego rozwoju muzycznego. Jeżeli jeszcze nie potraficie grać z metronomem, to nie oszukujcie się, załatwcie najlepszy metronom i stańcie do walki. Silnym i wytrwałym uda się wygrać.
Przedstawione przeze mnie ćwiczenia mają właśnie na celu pomóc Wam pracować z metronomem i zgrać się z tym urządzeniem, a poza tym są to także dobre ćwiczenia na doskonalenie koncentracji.
Przykład 1 to bardzo prosty walking (czyli bas spacerowy). Jest to doskonałe ćwiczenie na równe, precyzyjne i punktowe granie z metronomem oraz na synchronizację prawej i lewej dłoni. Basista, grając walking, ogrywa akordy i skale w taki sposób, że tworzy przez to solidny podkład. Ten przykład, to pochód basu w skali G miksolidyjskiej zbudowanej na dźwiękach: G, A, H, C, D, E, F, G. Skala ta jest skalą durową i należy do najczęściej stosowanych skal w muzyce. Walking jest stylem gry na basie stosowanym nie tylko w tradycyjnym jazzie, można go zastosować także w bluesie, shuffle, rocku, a nawet muzyce pop. Grając ten przykład, róbcie to idealnie w punkt z metronomem. Zwracajcie uwagę, aby nie zwalniać ani nie przyśpieszać gry, kontrolujcie siebie i metronom.
Najczęściej spotykanym schematem metrycznym we współczesnej muzyce rozrywkowej jest metrum 4/4, jeżeli więc gracie tylko i wyłącznie w tym metrum, możecie mieć problemy z odnalezieniem się w innym. Metrum 3/4 stosowane jest nie tylko w muzyce klasycznej, folkowej i country, ale także w fuzji folku z innymi nurtami muzycznymi, w rocku i w wielu balladach.
Przykład 2 to temat basu zagrany w metrum 3/4. W tym ćwiczeniu spokojny pochód basu uzupełniony został przejściem, które podbija dynamikę i ukazuje melodyczne możliwości gitary basowej, przez co aranżacja staje się ciekawsza i bardziej zwraca na siebie uwagę. Ważne jest, aby utrzymać się w metrum i nie zmieniać go. Jeżeli ktoś z Was gra po raz pierwszy w takim schemacie rytmicznym, niech skoncentruje się na liczeniu "raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy...", to z pewnością pomoże lepiej wczuć się w rytm. Inną metodą jest nabijanie rytmu nogą, przez co można poczuć rytm całym ciałem.
Pamiętajcie, że podczas aranżowania partii basu w utworach muzycznych, warto przemycić kilka lub więcej "smaczków", aby Wasza gra miała jak najlepszy styl i charakter.
Przykład 3 i 4 to ćwiczenia na równe i precyzyjne granie palcami oraz na synchronizację prawej i lewej ręki. Polecam zagrać te przykłady jeszcze szybciej, możecie ćwiczyć je w innych tonacjach, ale dopiero w momencie, gdy zagracie dokładnie i równo obydwa ćwiczenia przez kilka okrążeń.
Przykład 5 to przykład na grę techniką kciukową. Jazz-rockowy temat basu wzbogacony jest rytmicznie i melodycznie. Tego typu granie na gitarze basowej zapoczątkowane zostało wraz z nastaniem ery muzyki funk. Wielu jazz-rockowych basistów było pod wielkim wpływem tej muzyki (na przykład Alphonso Johnson i Stanley Clarke). Pauzy dodają oddechu w aranżacji, poza tym umiejętność czekania podczas pauz bez falstartu jest także bardzo ważną cechą czujnego basisty. Dźwięki podciągane należy grać pierwszym i drugim palcem. Struny powinny być tłumione lewą ręką po każdej zagranej frazie, kiedy występuje pauza. Jest to bardzo dobre ćwiczenie na timing, precyzję i technikę gry.
Od synchronizacji rąk zależy także płynność gry na basie, ale o tym będzie mowa w następnym odcinku warsztatów, w którym zajmiemy się graniem oktawami. Do zobaczenia!
