W dzisiejszym warsztacie poznacie podstawy aranżowania utworów na gitarę solo przy użyciu techniki fingerstyle.
Tajniki aranżowania przedstawię na przykładzie popularnego w ostatnim czasie utworu „Havana”. Kompozycja ukazała się we wrześniu 2017 roku jako singiel kubańsko-amerykańskiej piosenkarki Camilli Cabello z gościnnym udziałem rapera Younga Thuga i szybko stała się absolutnym hitem światowych list przebojów. Gitary w dłoń i zaczynamy!
KROK 1. Musimy odnaleźć tonację utworu oraz akordy. W tym miejscu muszę zaznaczyć, że najbardziej pomocne jest po prostu doświadczenie zdobyte podczas transkrypcji utworów ze słuchu. Jeśli do tej pory korzystaliście tylko z tabulatur i lekcji video to warto poświęcić część codziennego treningu na kształcenie słuchu. Polecam również popularne programy EarMaster oraz Transcribe. Nauka gry ze słuchu nie jest jednak tematem dzisiejszego warsztatu, zajmiemy się tym na jednej z przyszłych lekcji. Wracając do „Havany” - tonacja utworu to G-moll, a progresja akordów wygląda następująco: G-moll, Eb-dur, D7.
KROK 2. Jeśli znamy już akordy to możemy odnaleźć je na gryfie gitary w „wygodnej” czy „najlepszej” dla nas pozycji. Co to oznacza? Jest to miejsce, gdzie akordy dobrze brzmią, a ich opalcowania są na tyle proste, że bez problemu dołożymy dźwięki melodii. W dzisiejszej aranżacji „Havany” zdecydowałem się założyć kapodaster na III próg. Dzięki temu wyeliminowałem niewygodne poprzeczki barre. Zagrajcie akordy w przykładzie 1 i przechodzimy do kolejnego etapu. Na wszelki wypadek podaję opalcowania zakładając, że mamy założony kapodaster na III progu. Akord G-moll: palec środkowy na II progu struny A, serdeczny na II progu struny D. Akord Eb-dur: palec serdeczny III próg struny A, środkowy II próg struny D, wskazujący I próg struny B. Akord D7: palec środkowy II próg struny A, wskazujący I próg struny D, serdeczny II próg struny G. Łatwo zauważyć, że gramy popularne kształty akordów E-moll, C-dur oraz B7, które zna każdy początkujący gitarzysta.
KROK 3. W tym miejscu możemy pomyśleć nad sposobem wydobycia dźwięku – kostka, palce, technika hybrydowa (kostka + palce) lub pazurek na kciuk. Mój wybór to palce bez pazurka z użyciem uderzenia perkusyjnego, aby utwór miał dobry puls. Akcent perkusyjny powstaje poprzez energiczne uderzenie kciukiem w struny basowe E i A, kilka centymetrów przed mostkiem gitary. Zerknijcie na przykład 2. Zagramy podkład akordowy, który brzmieniowo jest coraz bliższy „Havany”. Brakuje jeszcze melodii.
KROK 4. Melodię również musimy odszukać ze słuchu. Jeśli dobrze znasz teorię muzyki (m.in. budowę skal i akordów) to na pewno będzie łatwiej. Melodia związana jest z dźwiękami akordowymi. Jeśli wiesz z jakich dźwięków zbudowane są akordy w podkładzie (możesz je rozpisać na kartce i poszukać na gryfie) to masz już bardzo dobry trop. Jak w takim razie odnaleźć melodię bez znajomości teorii? Koncentrujemy się na partii wokalnej. Najlepiej zapamiętać drobny fragment, nucić go i powoli szukać na gryfie. Załóżmy, że mamy już melodię. Teraz możemy sprawdzić czy na pewno jest dobra. Wystarczy, że włączymy utwór i zaczniemy grać. W ten sposób sprawdzimy czy wszystkie dźwięki są poprawne oraz czy wartości rytmiczne zgadzają się.
KROK 5. Przenosimy dźwięki melodii do obszaru gryfu, gdzie gramy wcześniej znalezione akordy. Ten sam dźwięk można odnaleźć na gryfie w wielu miejscach (w wyższej lub w niższej oktawie). Aby przygotować dobrą aranżację musicie znaleźć miejsce, gdzie bez problemu (płynnie) połączycie akordy z melodią. W przykładzie 3 możecie zobaczyć w jakim miejscu na gryfie umieściłem dźwięki melodii.
KROK 6. Łączymy melodię z akordami. Nasz utwór w końcu zabrzmi „kompletnie”. Na tym etapie ważne jest, aby basy oraz uderzenia perkusyjne osadzić w odpowiednim miejscu w takcie. Możliwe są następujące sytuacje: melodia jest zagrana solo, bas (lub akord) jest zagrany solo, melodia jest zagrana razem z basem (lub z akordem), melodia jest zagrana z uderzeniem perkusyjnym, perkusja jest zagrana solo, bas (lub akord) jest zagrany z uderzeniem perkusyjnym. Aranżowanie przypomina trochę układanie klocków, gdzie każdy element pełni ważną rolę. Najtrudniej wykonać uderzenie perkusyjne jednocześnie z melodią lub akordem. Musimy tutaj użyć specjalnej techniki gry – kciuk uderza energicznie w struny basowe (perkusja), a palec wskazujący lub środkowy uderza dźwięki akordu lub melodii. Jeśli dobrze wykonacie ten ruch to słuchacz będzie mieć wrażenie, że w utworze gra kilka instrumentów jednocześnie. Zerknijcie na przykład 4 i spróbujcie zagrać całość w kompletnej aranżacji fingerstyle.
Na koniec kilka praktycznych wskazówek. Jeśli nigdy wcześniej nie aranżowaliście utworu na gitarę solową to dobrze przemyślcie wybór utworu. Najłatwiej opracować wolną balladę z prostą melodią. Aby odnaleźć akordy w łatwych pozycjach (bez dużej ilości poprzeczek barre) możecie wykorzystać kapodaster lub przestroić instrument. Popularne stroje to Dropped D (DADGBE), DGDGBE lub DADGAD. Niektórzy gitarzyści opracowują specjalne stroje pod konkretny utwór. Pamiętajcie, że utwór musi przypominać oryginał - nie modyfikujcie zbyt mocno melodii oraz rytmu. Jestem przekonany, że z każdą kolejną aranżacją będzie coraz łatwiej oraz zdobędziecie cenne doświadczenie. Powodzenia i do zobaczenia za miesiąc!
