Trójdźwięki i czterodźwięki
Poznanie akordów, gam i skal pozwala świadomie komponować i improwizować używając konkretnych dźwięków i interwałów istniejących w danej harmonii czy frazie. Podstawowe gamy poznaliście w majowym numerze "Gitarzysty", a ostatnio omawialiśmy budowę akordu, dzięki czemu możemy zakończyć już tę tematykę.
W następnym, wrześniowym numerze magazynu przedstawię najważniejsze - moim zdaniem - zagadnienie w harmonii muzyki: system modalny i skale modalne, zwane też kościelnymi. Znajomość tego tematu daje pełne pole do popisu muzykowi, który w tym momencie bez przeszkód będzie mógł rozwijać swoje partie solowe na bazie akompaniamentu. Słysząc podkład będzie wiedział jakich dźwięków i interwałów będzie mógł do tego celu używać, czy też jakimi skalami się posłużyć do zbudowania improwizacji, bądź głównego tematu utworu. Ale o tym w następnym numerze, a teraz wróćmy do akordów. Rozróżniamy następujące rodzaje trójdźwięków:
1. durowy; 2. molowy; 3. zmniejszony; 4. zwiększony.
Poprzez dodanie do trójdźwięku kolejnej tercji w łańcuchu
tercjowym otrzymamy czterodźwięk, czyli trójdźwięk + septyma.
Znane są następujące rodzaje czterodźwięków:
- durowy + septyma wielka = majorseptymowy;
- durowy + septyma mała = dominantseptymowy;
- molowy + septyma mała = mollseptymowy;
- molowy + septyma wielka = mollmajorowy (mollmajor);
- zmniejszony + septyma zmniejszona (!) = zmniejszony;
- zmniejszony + septyma mała = półzmniejszony;
- akord zwiększony nie występuje w postaci czterodźwięku.
Zagrajcie w ramach ćwiczeń każdy z tych akordów (z przykładową prymą G, np. GMaj7, czyli czterodźwięk majorseptymowy), budując je na strunie E (basowej), jak i na strunach A oraz D. Nie sposób jest nauczyć się na pamięć kilkuset czy więcej akordów używanych w muzyce, wystarczy poznać dwadzieścia kilka, dzięki którym zagranie i stworzenie innych nie będzie stanowiło problemu. Akordy można podzielić na kilka grup, a w każdej z nich znajdzie się kilka akordów, które można z powodzeniem stosować jako zamienniki innych z tej samej grupy. Akordy można więc podzielić na:
1. majorowe;
2. minorowe (molowe);
3. zmniejszone
4. półzmniejszone;
5. zwiększone;
6. dominantseptymowe.
Poniżej została przedstawiona przynależność wybranych akordów do danej grupy (za "x" rozumiemy dowolny akord, czyli jego dowolną prymę, np. C lub A):
1. Majorowe - są to wszystkie akordy durowe za wyjątkiem tych z septyma małą (wszystkie akordy durowe to majorowe lub dominantseptymowe):
x - trójdźwięk durowy;
xMaj7 - czterodźwięk majorseptymowy;
x6 - trójdźwięk durowy z sekstą wielką;
x6/9 - trójdźwięk durowy z sekstą wielką i noną wielką;
xMaj7#4 - czterodźwięk majorseptymowy z kwartą zwiększoną;
x.6/9 - czterodźwięk majorseptymowy z sekstą wielką i noną wielką;
xadd9 - trójdźwięk durowy z dodaną noną wielką.
2. Minorowe (molowe) - do tej grupy należą wszystkie akordy molowe, czyli funkcje zawierające tercję małą. Oto kilka najczęściej używanych:
xm - trójdźwięk molowy (można by rzec, przedstawiciel tej grupy);
xm7 - czterodźwięk mollseptymowy;
xm. - czterodźwięk mollmajorowy (mollmajor);
xm6 - trójdźwięk molowy z sekstą wielką;
xm7/9 - czterodźwięk mollseptymowy z noną wielką;
xm7add11 - czterodźwięk mollseptymowy z dodaną undecymą;
xm7add13 - czterodźwięk mollseptymowy z dodaną tercdecymą wielką;
3. Zmniejszone - akordy z tercją małą i kwintą zmniejszoną:
xo , xDIM, xZM - trójdźwięk zmniejszony;
xo7 - czterodźwięk zmniejszony ("7" w tym akordzie oznacza septymę zmniejszoną).
4. Półzmniejszony - akord z tercją małą, kwintą zmniejszoną i septymą małą:
xo , xHALF DIM , xm7b5 - czterodźwięk półzmniejszony.
5. Zwiększony:
x+, x5+ - trójdźwięk zwiększony.
6. Dominantseptymowe - akordy durowe z septymą małą:
x7 - czterodźwięk dominantseptymowy (przedstawiciel tej grupy);
x7/9 - czterodźwięk dominantseptymowy z noną wielką;
x7add13 - czterodźwięk dominantseptymowy z dodaną tercdecymą wielką;
x7#9(b13) - czterodźwięk dominantseptymowy z noną zwiększoną i ewentualnie z tercdecymą małą
(tzw.akord alterowany);
x7b9 - czterodźwięk dominantseptymowy z noną małą;
x7#5 - czterodźwięk dominantseptymowy z kwintą zwiększoną;
x7b5 - czterodźwięk dominantseptymowy z kwintą zmniejszoną.
Praktycznie cztery ostatnie akordy możemy nazwać inaczej akordami alterowanymi.
Na płycie DVD znajduje się kilka przykładów przedstawionych powyżej akordów. Do zobaczenia w przyszłym odcinku warsztatów, kiedy to poznamy system modalny.
