12-taktowy blues w F

Do tego momentu wiemy już, jakie funkcje są charakterystyczne dla tego materiału. Dla skali alterowanej (VII stopień gamy melodycznej molowej) jest to tzw. akord alterowany, natomiast dla skali miksolidyjskiej - durowy z septymą małą. Dla przypomnienia: akord alterowany charakteryzuje się podwyższoną lub obniżoną kwintą lub noną, ma tryb durowy i jest akordem dominantowym (a więc zawiera również septymę małą). Nadszedł czas, aby z tych wiadomości, a także z narzuconej przeze mnie dla przykładu formy bluesa 12-taktowego, skorzystać w praktyce. Jeżeli przerobione zostały przykłady i ćwiczenia warsztatu bluesowego od początku br., to przedstawiony obok materiał nie powinien sprawić kłopotu. Zagrajmy zatem na początek bluesową formę za pomocą voicingów: trój- oraz czterodźwięków, zwracając uwagę przede wszystkim na te utworzone przy pomocy palety kolorów gamy molowej melodycznej, którą dopiero co poznaliśmy. Dla tych, którzy przyzwyczajeni są do "czystych" i "ładnie brzmiących" akordów, to to, co zagramy za chwilę, może się wydać mocno "jazzowe". I będzie to z jednej strony bardzo słuszne wrażenie słuchowe, z drugiej zaś strony chodzi nam docelowo o korzystanie z przedstawionego materiału w solówkach i podkładach typu blues według własnego klucza. Ja jedynie przedstawię materiał dźwiękowy, który może Wam w tym pomóc. A więc do dzieła.

Nasz blues ma następującą formę:

4/4 F7 / Bb7 / F7 / F7alt / Bb7 / Bb7 / F7 / D7alt / Gm7 / C7alt / F7 / C7alt //

Uporządkujmy dźwięki gamy molowej melodycznej oraz skali miksolidyjskiej dla każdej z powyższych funkcji. Posłuży nam do tego tabela.

Zwróć uwagę, że voicingi, które za chwilę zagramy, utworzone są z właściwego dla danego akordu materiału dźwiękowego odpowiedniej skali.

Zamalowane pola należy odnieść do dźwięków charakterystycznych dla danej skali, którą opisuje odpowiedni akord. Np. F7 określa skalę miksolidyjską F, której kolejne stopnie to dźwięki: F, G, A, Bb, C, D i Eb. Dźwięk rozpoczynający jest oznaczony w polu tabeli ciemniejszym kolorem. Zatem voicingi charakterystyczne dla funkcji F7 możemy tworzyć, korzystając z tego właśnie materiału dźwiękowego odpowiedniego dla skali miksolidyjskiej F. Zauważ, że prawie w każdym przypadku występuje dźwięk D#(=Eb). Wynika z tego, że dla danej funkcji 12-taktowego bluesa może spełniać rolę np. koloru w naszym voicingu.

Przeanalizujmy przykład 1. Forma 12 taktów oraz przypisane im funkcje w pewnym sensie narzucają nam, jaki materiał dźwiękowy posłuży do utworzenia danego voicingu. Chcę zwrócić uwagę, że możliwości takich voicingów jest bardzo wiele. Ważne, by wiedzieć, z jakich dźwięków te voicingi możemy tworzyć (patrz warsztat Blues, Gitarzysta 4/2011). Chorus rozpoczyna funkcja F7. Na 8 progu strun a, d i g mamy kolejno dźwięki F, Bb oraz Eb. Dźwięki te są właściwe dla skali miksolidyjskiej F, którą opisuje akord F7. Zatem wszystko się zgadza. Kolejne 3 dźwięki omawianego taktu to g, c oraz f (5 próg d, 5 próg g, 6 próg b). Czy występują w materiale dźwiękowym skali miksolidyjskiej F? Tak. W następnych taktach pod tym względem również wszystko się zgadza. Popatrzmy na takt 4 i opisujący go akord alterowany F7alt. Pierwszy voicing tworzą tu (patrząc w kierunku od struny g do e) dźwięki D#, G# i C#, natomiast drugi - E#, A oraz D#. Oba są właściwe dla materiału dźwiękowego skali alterowanej F (gamy molowej melodycznej F#). Przeanalizuj w ten sposób i na spokojnie każdy voicing, zwracając uwagę na funkcję opisującą dany takt oraz odpowiedni dla niej materiał dźwiękowy skali. Ten materiał stanowi bowiem klucz do tworzenia podobnych voicingów.

Niech pomoże Ci przedstawiona tabela, w której widać, z jakich dźwięków składa się dana skala oraz dla jakiego akordu jest charakterystyczna. Jeżeli nie znasz dźwięków na gryfie, najwyższa pora się ich nauczyć (patrz warsztat Blues, Gitarzysta 11/2008). Wybieramy trzy struny (na początek najlepiej sąsiadujące ze sobą) oraz trzy dźwięki z danego materiału. Im więcej voicingów utworzysz, tym bieglejsza, pewniejsza, ale i ciekawsza stanie się Twoja gra pod względem uzyskiwanych w wyniku połączenia danych dźwięków współbrzmień.

Według takiego samego klucza (a więc funkcji i opisywanych przez nie skal) prezentuję przykład 2. Tym razem nasze voicingi składają się z czterech dźwięków. Podobnie jak w przykładzie 1 przeanalizuj każdy voicing tego przykładu. Odpowiedz na pytania: Jaki mam akord? Jaka skala mu jest przypisana i dlaczego akurat ta? Czy dźwięki voicingu pokrywają się z dźwiękami skali? Jeżeli potrafimy odpowiedzieć na te pytania - obowiązkowo z gitarą w ręce - to pora na kolejne ćwiczenie. Każdy voicing z przykładu 2 spróbuj "ograć" odpowiednim dla niego materiałem dźwiękowym. Np. F7 oraz pierwszy voicing przykładu 2 .Mamy tu dźwięki D, G, C, F odpowiednio na 12, 12, 13 i 13 progu (patrząc od struny d basowej do wiolinowej e). Interesuje nas zatem materiał dźwiękowy skali miksolidyjskiej F (F, G, A, Bb, C, D, Eb, F), który mamy zagrać po 3 dźwięki na strunę, gdzie każdy drugi z nich przypadnie na dźwięk składowy naszego voicingu. Dla pierwszego voicingu mamy do zagrania zatem następujące dźwięki: C, D, Eb (struna d), F, G, A (struna g), Bb, C, D (struna b), Eb, F i G (strun e). Dźwięki d, g, c, f to dźwięki naszego voicingu. Zdaję sobie sprawę, że 12 taktów, w każdym po dwa voicingi, a więc 24 różne opalcowania i to dla różnych, odpowiednich dla danych akordów skal - to ogromna praca. Warto ją jednak wykonać. Efekt Twoich solówek i możliwych do uzyskania współbrzmień będzie niebywały.

Na zakończenie wykonaj przykład 3. To forma 12-taktowego bluesa w F, na bazie której tworzyliśmy voicingi 3- i 4-dźwiękowe. Zwróć uwagę na cztery ostatnie takty tego przykładu, a konkretnie na to, jakie występują tu akordy oraz jak zmienia się w nich dźwięk zilustrowany obok.