Funkcje Xm7-X7alt-7/5b w 12-taktowym bluesie, cz.2
Przy okazji ostatniego spotkania dowiedzieliśmy się, że nawierzchnię drogi od jazzu do bluesa oraz od bluesa do jazzu tworzy ten sam materiał, materiał 12 dźwięków.
Drogi te, choć prowadzące nas do tego samego celu, czyli muzyki, różnią znaki drogowe. Na tej drodze spotkało się raz dwóch muzyków: fan bluesa i adept jazzowej nuty. Pierwszy, zagłębiając się w drogowskazy dźwięków pentatoniki, próbował nawiązać rozmowę z jazzmanem. Co z tego wynikło? Spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie w tym odcinku bluesowego warsztatu, sprawdzając w praktyce przedstawione miesiąc temu informacje.
Poznaliśmy gotową receptę na zastosowanie kolorów pentatoniki molowej w akwareli akordów należących do progresji IIm7-V7-Imaj7, z którą możemy się spotkać w prawie każdym standardzie w muzyce jazzowej, czy pisząc ogólnie - rozrywkowej.
TABELA 1 stanowi jedynie przypomnienie, z jakich pentatonicznych kolorów możemy skorzystać, improwizując do nieco rozbudowanego podkładu 12-taktowego bluesa, w którym pojawią się nowe, często przerażające i obce dla bluesmana funkcje: Dm7/5b oraz akord alterowany (C7alt, G7alt). Zakres zależności na linii: "typ akordu - pentatonika molowa" ograniczyłam do minimum, które pomoże nam rozpracować przedstawione obok przykłady.
Najważniejsze jest jednak to, jaki efekt melodyczny chcesz uzyskać. Tabelka jedynie nakreśla pewien szkic kolorów, którymi możesz ubarwić dany akord. To, w jaki sposób z tych kolorów skorzystasz, zależy tylko od Ciebie. Dlatego, gdy już zapoznasz się z właściwymi dla danego akordu paletami pentatonicznymi, nie maluj "na oślep". Słuchaj, jakie emocje wzbudzają w Tobie nałożone na siebie kolory pentatoniki i akordu. Wybieraj te, które są według Ciebie najładniejsze. To będzie główny cel tego warsztatu. Przedstawione dźwięki w przykładzie 5 są właściwe dla każdego, opisującego dany takt akordu. Ale rozpisane zostały przeze mnie "na oślep" w rytm trioli ósemkowej. Z tego powodu nie zawsze będą ze sobą "grały". Wam pozostawiam interpretację ich rytmicznego rozmieszczenia, tak by zabrzmiały najlepiej dla Was. Zacznijmy jednak od początku.
Jak skorzystać z tabelki? W pierwszej kolumnie mamy akordy, w drugiej - pasujące pod dany akord palety pentatonik molowych, w trzeciej - dźwięk, od jakiego (odnosząc się do określonego typu akordu, interwału) rozpoczyna się przytoczona we wcześniejszej kolumnie pentatonika. Np. akordy typu Xm7 (molowe z septymą małą) możemy ubarwiać dźwiękami z pentatonik molowych, rozpoczynając je od dźwięków oddalonych od dźwięku X o interwały: prymy, kwinty oraz nony. Jeśli tym dźwiękiem (X) jest dźwięk c, to dźwięki tworzące z nim przytoczone powyżej interwały (odległości) są następujące: c - pryma, g - kwinta, d - nona.
Ostatecznie pod akord Cm7 próbuję grać solo, korzystając z materiału dźwiękowego pentatonik molowych c, g oraz d. Idąc dalej tym samym tokiem myślenia, pod akord Fm7 możemy stworzyć solo złożone z dźwięków pentatonik molowych f, c oraz g. W kolejnym wierszu tabelki mamy nowy akord Xm7/5b. Akord ten różni się od poprzedniego obniżoną kwintą. O co chodzi? Akord Cm7 składa się z dźwięków kolejno: C, Eb, G oraz Bb. Kwintę tworzy tu dźwięk g. Akord Cm7/5b z kwintą obniżoną tworzą dźwięki: C, Eb, Gb oraz Bb. Widać, że zamiast dźwięku g tym razem mamy ges (pół tonu niższy). Dla omawianego typu akordu zastosujemy pentatonikę rozpoczynającą się od dźwięku oddalonego o kwartę od "X". Jeśli X (w akordzie Xm7/5b) to dźwięk c, to oddalony o kwartę jest dźwięk f. Dla Cm7/5b zastosujemy zatem pentatonikę molową f. W 8 takcie przykładu 5 pojawia się taki akord Dm7/5b. Dla d dźwiękiem oddalonym o kwartę jest dźwięk g. Możemy więc odnieść się tu do materiału dźwiękowego pentatoniki molowej g. Akord typu X7alt nazywa się akordem alterowanym (akord alterowany to akord z septymą małą, w którym jest obniżony lub podwyższony składnik kwinty lub nony. Może zatem przyjąć postać X7/5#, X7/9# - akord Hendriksowski, X7/9b itp.).
W PRZYKŁADZIE 1 zebrałam materiał dźwiękowy pentatonik, które się przydadzą do improwizacji w przedstawionym w przykładzie 5 12-taktowym bluesie.
PRZYKŁADY 2, 3 i 4 ilustrują możliwe rozmieszczenie dźwięków na gryfie kolejno dla akordów: Fm7, akordu alterowanego oraz Dm7/5b. Spróbuj nauczyć się figur tych akordów na pamięć. Zapamiętaj, na jakiej strunie w każdym z nich znajduje się pryma akordu (dla Cm7 pryma to dźwięk c, dla Fm - f, Dm7/5b - d itd.). To pozwoli Ci z łatwością dopasować w przyszłości odpowiednią figurę do określonego w ten sposób akordu.
PRZYKŁAD 5 to najważniejszy punkt warsztatu. Przedstawia formę 12- taktowego bluesa, w której akordy rozmieszczone są następująco: 4/4 // Cm7 / Cm7 / Cm7 / C7alt / Fm7 / Fm7 / Fm7 / Dm7/5b / G7alt / Cm7 / G7alt / Cm7 //.
Każdy akord ogrywam dźwiękami należącymi do konkretnej palety skali pentatonicznej molowej (patrz tabelka). Wszystkie dźwięki uderzam "na oślep" w rytm trioli ósemkowej. Powoduje to, że niektóre dźwięki wydają się nie pasować pod graną w danej chwili prymę akordu. Twoim zadaniem jest to "poprawić" według własnego uznania. Jak? Na pewno nie "wyrzucamy" żadnych dźwięków, nie zmieniamy ich kolejności. Spróbuj zmienić natomiast ich rytmikę. Wydłużyć wartość wybranego (pasującego według Ciebie) w takcie dźwięku kosztem skrócenia innego (lecz nie pasującego). Uwaga: w nagraniu w przykładzie 5 nie gram akordów. Przedstawione zostały w przykładach 2, 3 i 4 po to, aby każdy mógł samodzielnie dopasować określony akord do danego taktu. W nagraniu zamiast akordów gram jedynie ich prymy. Pozwoli Ci to dowolnie wybrać takie akordy z wyżej przedstawionych, które według Ciebie brzmieniowo wpasują się najlepiej (zauważ, że w przykładzie 2 każdy akord brzmi trochę inaczej - choć każdy z nich to Fm7).
Na zakończenie zadanie specjalne dla gitarzystów zaawansowanych: Spróbujcie połączyć wszystkie dźwięki z materiału palet pentatoniki molowej c, d oraz g. Co powstało? Skala eolska? A może dorycka lub frygijska? A czy czasem nie są to skale, którymi możemy ogrywać akord typu Xm7? W naszym przypadku Cm7?
Niejednokrotnie słyszę: "Znudziły mi się już pentatoniki, ich brzmienie, chcę poznać skale modalne". A tu? Zastosowaliśmy wyłącznie materiał pentatonik molowych, które właściwie połączone stworzyły materiał dźwiękowy owych skal modalnych... I tak oto: cel ten sam, droga ta sama, ale znaki przy drodze informujące, jak dotrzeć do celu - inne. Wraz z rozpoczynającym się dla niektórych rokiem szkolnym życzę Wam jak najwięcej takich znaków drogowych...
